Onarım ve Güçlendirme - Terimler
"ONARIM / GÜÇLENDİRME", piyasada kavram olarak birbirine karıştırılmaktadır. Bu konu ile ilgili kavramların tanımları:
Rehabilitasyon: Yetersiz yapı güvenliğini çağdaş anlayışın gerektirdiği düzeye çıkarma,
Onarım: Hasar sonrasında gerçekleştirilen işlemler,
Güçlendirme: Hasar öncesinde yapılan işlemler, olarak tanımlanmaktadır.
Hasar görmüş bir yapı GÜÇLENDİRİLMEZ, onarılır. Ya da kullanım amacı değiştirilen bir yapı ONARILMAZ, güçlendirilir. Bu kavramlar birbirine çok karıştırılmaktadır.
Ülkemizde ve dünyada 20. yüzyılın 2. yarısında, deprem sonrası hasar görmüş yapıların onarılması ve hasarsız kusurlu yapıların güçlendirilmesi ile ilgili tekniklerin geliştirilmesinde çok büyük ivme kazanılmıştır. Ülkemizde mevcut binalar üzerinde yapılan çeşitli incelemelerde, yapı stokunun büyük bir yüzdesi kusurlu ve yetersizlikler içerdiği gözlendiğinde "Sistem İyileştirmesi" onarım/güçlendirme için en uygun yöntem olarak görülmektedir. Ancak bazı durumlarda (ekonomik, uygulanabilirlik, teknolojik vb. sebepler) "Eleman Düzeyünde Onarım/Güçlendirme" yapılabilmektedir.
1. SİSTEM İYİLEŞTİRMESİNDE KULLANILAN YÖNTEMLER
A. Dolgular Çerçeve Yöntemi
Dolgu olarak, yerinde dökme betonarme veya ön üretimli paneller kullanılır.
B. Çelik Çaprazlı Çerçeve Yöntemi
Bu yöntem her iki doğrultuda seçilmiş çerçeve gözlere, X biçiminde düzenlenen ve çerçeve köşelerine bağlanan çelik elemanlarla rijitleştirilmektedir.
C. Güçlendirilmiş Dolgu Duvarlı Çerçeveler
Bu yöntemde bina mevcut taşıyıcı olmayan dolgu duvarlar (örneğin tuğla dolgu) güçlendirilerek iki doğrultuda yeterli sayıda perde duvar benzeri rijit elemanlar oluşturmaktadır. Mevcut dolgu duvarı güçlendirilmesi, karbon veya cam elyafı ile takviye edilmiş polimer, ön üretimli betonarme paneller veya donatılı sıva ile yapılabilmektedir.
2. ELEMAN DÜZEYİNDE ONARIM/GÜÇLENDİRME
Betonarme elemanlarda yapılan onarım/güçlendirme genelde kapasite artırımına ve/veya sargı etkisi oluşturmaya yöneliktir.
Kullanılan bu teknikler, manto gibi elemanın rijitliğini artırabilir.
Eleman kapasitesini artırmakta kolonlar için betonarme veya çelik manto kirişler için betonarme katman ekleme, çelik veya elyaflı plaka yapıştırma (örneğin CFRP) en fazla kullanılan yöntemlerdendir.
A. Çelik Manto
Bu yöntemde kolon ve kirişlere çelik profiller sabitlenerek manto oluşturulmaktadır. Bu yöntemin en önemli dezavantajlarında biri çelik profillerin sürekliliğinin sağlanamamasıdır.
B. Betonarme Manto
Bu yöntemde kolon ve kirişlere betonarme katman ilave edilerek manto oluşturulmaktadır. Bu yöntem piyasada en çok kullanılan yöntemlerden biridir. Ancak kesit artışlarından dolayı mimariyi çok etkilemektedir.
C. Plaka Yapıştırma
Bu yöntemde kolon ve kirişler çelik veya rijit karbon plaka ile kaplanarak manto oluşturulmaktadır.
D. Özel Sistemler
Karbon fiber kumaş ile sargılama, özel kimyasal malzemelerin sürülmesi, çimento veya kimyasal enjeksiyonu vb. yöntemler az da olsa kullanılan yöntemler arasındadır.
Bazı durumlarda kat eksiltilmesi, sismik izolasyon vb. uygulamalarda yapılmaktadır.
